مقدمه

آفرینش اسم مصدر و عمل آن آفریدن، خلق، انشاء، ابداع است. واژه­هایی نظیر خالق، فاطر، باری، بدیع، و مصور که در قرآن و روایات ذکر شده، به صورت مستقیم مربوط به آفرینش می­باشد که پربسامدترین آنها «خلق» است. (زبیدی، 13/120؛ دهخدا 1/172)

«خلق»: درچندین معنا بکار رفته است:

1ـ ایجاد شیء بصورت نوین و بدون الگو (راغب 1/296؛ ابن منظور 10/85) و خروج آن از عدم به وجود (تفتازانی /47) بدین معنا فقط در مورد خداوند بکار رفته است (رعد /16؛ فاطر /3)

2ـ ایجاد شیء از شیء دیگر و شکل­دهی نوین به آن (ابن منظور، همان؛ فخررازی، لوامع البینات /205) این کاربرد مشترک بین خدا و غیر او می­باشد (آل عمران /49؛ حجر /28) بعضی براین باورند که اصل لغت «خلق» حقیقت در همین معنا می­باشد (ابن منظور، همان؛ قشیری /77) به همین علت برخی از معتزله وامامیه قائلند که اطلاق خالق بر خداوند مجاز است، چون در معنای حقیقی لفظ تفکر و تحول وجود دارد که خدای متعال از آن منزه می­باشد. این ادله مورد مناقشه قرار گرفته است (کراجکی 1/85؛ فخررازی لوامع البینات 206؛ قشیری، همان)